Umowa majątkowa małżeńska

Umowa majątkowa małżeńska

Zgodnie z art. 31 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (ustawa z dnia 25 lutego 1964 roku Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Dz. U. z 2012 r. poz. 788 j.t. z późn. zm) z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje z mocy ustawy ustrój wspólności ustawowej obejmujący przedmioty majątkowe nabyte w trakcie jego trwania. Ustawa dopuszcza jednak ustalenie innego reżimu rządzącego ustrojem majątkowym małżeńskim, który wynika z umowy notarialnej zawartej między małżonkami lub osobami mającymi zamiar zawrzeć związek małżeński. W formie aktu notarialnego dokumentującego umowę majątkową małżeńską strony mogą ustanowić rozdzielność majątkową, rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków, wspólność rozszerzoną i wspólność ograniczoną.

Rozdzielność majątkowa

Rozdzielność majątkowa (potocznie zwana intercyzą) należy do grupy umów majątkowych małżeńskich, uregulowanych w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Ich celem jest wprowadzenie odmiennego, aniżeli ustawowy, majątkowego ustroju małżeńskiego. Umowę o ustanowieniu rozdzielności majątkowej mogą zawrzeć małżonkowie w każdym momencie trwania małżeństwa lub przed zawarciem małżeństwa. Rozdzielność majątkowa skutkuje tym, iż wspólność majątkowa nie powstaje (jeśli jej podpisanie ma miejsce przed zawarciem związku małżeńskiego) lub zostaje w trakcie małżeństwa wyłączona a każdy z małżonków zachowuje majątek osobisty. W drugim wypadku konsekwencją zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej może być podpisanie przez małżonków aktu notarialnego obejmującego podział majątku wspólnego, mocą którego małżonkowie zadecydują, które składniki majątkowe (lokale, nieruchomości, spółdzielcze prawo do lokalu) przypadną jednemu z nich. Z chwilą zawarcia umowy majątkowej ustanawiającej rozdzielność majątkową każdy z małżonków samodzielnie zarządza swoim majątkiem oraz nabywa składniki majątkowe w tym nieruchomości. Zgodnie z art. 47 § 1 KRIO małżonek może powoływać się na umowę majątkową względem osób trzecich w sytuacji gdy jej zawarcie było tym osobom wiadome.  Małżonek samodzielnie zaciąga zobowiązania i nabywa prawa majątkowe na swoją rzecz, zarządza i rozporządza całym swoim majątkiem samodzielnie, a także zachowuje na wyłączność majątek nabyty zarówno przed powstaniem rozdzielności majątkowej, jak i majątek nabyty później.

Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków

Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków nie jest instytucją prawną szczególnie popularną w naszym kraju. Powoduje ona analogiczne skutki jak umowa wprowadzająca rozdzielność majątkową z tą jednak różnicą, że z chwilą ustania małżeństwa małżonek, którego majątek osobisty jest mniejszy ?tj. małżonka słabszego ekonomicznie – może żądać wyrównania dorobku. Może to nastąpić  np. poprzez zapłatę odpowiedniej kwoty pieniędzy lub innego rodzaju przysporzenia, również na drodze sądowej. Ten ustrój majątkowy chroni co do zasady majątkową pozycję małżonka, który z różnych przyczyn nie może uzyskiwać dochodów porównywalnych z majątkiem współmałżonka (np. żona, która prowadzi dom i wychowuje dzieci, mąż, który uległ wypadkowi, bądź który choruje).

Wspólność rozszerzona

Wspólność rozszerzona włącza do majątku wspólnego małżonków majątek, który z mocy ustawy stanowiłby majątek osobisty małżonka. Wspólność majątkową rozszerzyć można zatem na majątek wymieniony w art. 33 KRIO w szczególności na majątek nabyty przed zawarciem małżeństwa jak również nabyty w drodze darowizny lub dziedziczenia.

Wspólność ograniczona

Wspólność ograniczona skutkuje tym, iż określony rodzaj majątku, który z ustawy stanowiłby majątek wspólny małżonków stanowić będzie majątek osobisty każdego z nich

Każda majątkowa umowa małżeńska może być wolą małżonków rozwiązana lub zmieniona. Dla ważności umowy majątkowej małżeńskiej konieczne jest zachowanie formy aktu notarialnego (art. 471 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Podział majątku wspólnego

Podziału majątku wspólnego małżonków dokonać można zarówno w trakcie rozwodu, jak i po jego zakończeniu. Zgodnie z przepisami Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, na wniosek jednej ze stron, sąd może orzec o kwestii podziału majątku wspólnego już w wyroku orzekającym rozwód, o ile przeprowadzenie podziału nie spowoduje nadmiernych trudności i zwłoki w postępowaniu. Co do zasady, przy podziale majątku wspólnego uwzględnia się stan majątku z chwili zniesienia współwłasności, a wartość tego majątku z chwili orzekania.

Możliwe są dwa sposoby dokonania podziału majątku po ustaniu małżeństwa ? umowny oraz sądowy. Podział umowny możliwy jest w sytuacji, gdy strony są w stanie porozumieć się w kwestii podziału. Wówczas wystarczy umowa pomiędzy stronami, której przedmiotem będzie sposób podziału majątku pomiędzy byłych małżonków

Jeżeli zainteresowani podziałem majątku wspólnego wybierają drogę szybkiego i niespornego załatwienia sprawy mogą to uczynić u notariusza podczas jednej wizyty.

Przy sporządzaniu umowy o podział majątku wspólnego muszą być obecni oboje zainteresowani (małżonkowie lub byli małżonkowie ewentualnie reprezentowani przez pełnomocników)

Jak załatwić

Przy sporządzaniu umowy majątkowej małżeńskiej muszą być obecni oboje zainteresowani, u notariusza należy przedłożyć następujące dokumenty:

• w przypadku osób będących w związku małżeńskim podpisanie umowy poprzedzać musi sporządzenie umowy wprowadzającej rozdzielność majątkową,
• w przypadku osób będących po rozwodzie, byli małżonkowie muszą przedłożyć prawomocne postanowienie dotyczące rozwiązania małżeństwa przez rozwód.